Líforkuver á Dysnesi - Grein birt í Bændablaðinu 23. ágúst 2024
Markmið verkefnisins er að koma á fót samræmdu söfnunarkerfi dýraleifa á landsvísu og koma þeim í viðeigandi úrvinnslu á Dysnesi í Eyjafirði. Í dag er ekkert slíkt kerfi til staðar og förgun dýraleyfa er ekki í föstum skorðum.
Frá árinu 2013 hefur Eftirlitsstofnun EFTA (ESA) rekið mál gegn Íslandi vegna ófullnægjandi innviða til förgunar á aukaafurðum dýra. Í júlí 2022 var Ísland dæmt brotlegt af EFTA dómstólnum. Verði ekkert að gert gæti þetta leitt til þess að ESA stöðvi matvælaútflutning frá Íslandi sem myndi hafa alvarleg áhrif á íslenska matvælaframleiðslu, þar með talinn útflutning á fiski. Með uppbyggingu líforkuvers á Dysnesi erum við að tryggja að Ísland standi við alþjóðlegar skuldbindingar og stuðla að öruggri matvælaframleiðslu.
Uppbygging líforkuversins og söfnunarkerfisins hefur þó meiri og ríkari tilgang en að uppfylla alþjóðlegar skuldbindingar. Í upp- færðri aðgerðaáætlun í loftslags- málum, sem kynnt var í sumar, var ákveðið að hefja uppbyggingu nauðsynlegra innviða fyrir líforkuver á Dysnesi. Samkvæmt áætluninni er markmiðið að árið 2027 verði verksmiðjan í stakk búin til að taka við 10.000 tonnum af lífrænum úrgangi árlega. Þetta verkefni er lykilatriði til að ná loftslagsmarkmiðum Íslands og minnka losun gróðurhúsalofttegunda sem kemur til vegna urðunar. Þá mun líforkuverið á Dysnesi nýta nýjustu tækni til að umbreyta lífrænum úrgangi í kjötmjöl og fitu sem má nýta í orkugjafa svo sem lífdísil.
Nú er unnið að tillögu um hvernig söfnun dýraleifa verður háttað, með það að leiðarljósi að kerfið verði sem einfaldast og íþyngi ekki bændum. Markmiðið er að byggja upp kerfi sem tryggir að dýraafurðir verði meðhöndlaðar á öruggan og viðurkenndan hátt, í samræmi við alþjóðlegar skuldbindingar og umhverfisverndarstaðla. Líforkuverið á Dysnesi verður ekki aðeins hjartað í þessu nýja kerfi, heldur einnig tákn um hvernig við getum umbreytt úrgangi í verðmæti og skapað tækifæri til orkuvinnslu og endurnýtingar í anda hringrásarhagkerfisins.
Líforkuverið á Dysnesi er lifandi dæmi um hvernig nýsköpun og framfarir geta farið hönd í hönd með umhverfisvernd og efnahagslegum ávinningi. Ég tel að við eigum að fara að fordæmi Finna þar sem er eitt líforkuver enda kostnaðarsamt að koma slíku á laggirnar.
Ég hlakka til að fylgjast með framgangi þessa verkefnis og þeirri jákvæðu breytingu sem það mun hafa á íslenskt samfélag.