Eftirfarandi grein Guðmundar Inga Guðbrandssonar birtist í Morgunblaðinu 27. apríl 2021.

Kyrrstaðan hefur verið rofin á kjörtímabilinu

Í gær greindi Umhverfisstofnun frá nýjum losunartölum sem sýna að á milli áranna 2018 og 2019 dró úr losun gróðurhúsalofttegunda á beinni ábyrgð Íslands um 2%. Þetta eru frábærar fréttir. Samdráttur frá árinu 2005 er 8%.

Samdráttinn milli 2018 og 2019 má m.a. rekja til minni losunar frá vegasamgöngum, urðun úrgangs og útblæstri frá fiskiskipum. Hafa ber í huga að þetta eru tölur frá því fyrir kórónuveirufaraldurinn, svo hann á ekki þátt í samdrættinum. Þetta sýnir okkur að kyrrstaðan er liðin og samdráttur í losun gróðurhúsalofttegunda á Íslandi er hafinn, en þetta er mesti samdráttur sem sést hefur í losun síðan 2012. Fyrir mér ber þetta þess skýrt vitni að aðgerðir okkar og hugarfarsbreyting síðustu ára eru farin að skila árangri.

Umhverfisþing fer fram í dag

Loftslagsmálin eru á meðal þess sem rætt verður á 12. Umhverfisþingi Umhverfis- og auðlindaráðuneytisins, sem ég boðaði til og fram fer á www.umhverfisthing.is í dag. Öll eru velkomin að taka þátt. Á þinginu verður einnig rætt um náttúruvernd og hringrásarhagkerfi en allt þrennt hefur verið meðal þess sem ég hef lagt hvað mesta áherslu á í ráðherratíð minni.

• Aðgerðir í loftslagsmálum eru stærsta velferðar- og efnahagsmálið á þessari öld. Þær eru grundvöllur fyrir því að geta rétt af misskiptingu og félagslegt óréttlæti í heiminum og stöðvað ósjálfbæra nýtingu auðlinda okkar.
• Villt náttúra er á hröðu undanhaldi í heiminum og margar tegundir lífvera í útrýmingarhættu – þess vegna hefur náttúruvernd og endurheimt vistkerfa aldrei verið mikilvægari.
• Umskipti frá línulegu hagkerfi yfir í hringrásarhagkerfi er svo það sem samfélög um allan heim þurfa að ráðast í af auknum krafti. Við þurfum að búa þannig um hnútana að vörur, hlutir og efni haldi verðmæti sínu og notagildi eins lengi og mögulegt er; við þurfum að endurnota, endurvinna, endurframleiða, gera við og deila. Þannig stöndum við vörð um auðlindir jarðar.

Á öllum þessum þremur sviðum hafa verið stigin stór skref fram á við á undanförnum árum en áskoranirnar fram undan eru að sama skapi mjög stórar.

Náttúru og umhverfi í fyrsta sæti

Á Umhverfisþingi í dag býðst vettvangur til þess að rökræða um það sem hefur verið gert, en ekki síður að nesta okkur fyrir ferðalagið fram undan og ræða hvaða skref við tökum næst í umhverfis- og náttúruverndarmálum. Ég nefni nokkur dæmi:

Markmið Íslands um samdrátt í losun gróðurhúsalofttegunda voru um áramót uppfærð úr 40% samdrætti til ársins 2030 í 55% samdrátt. En við þurfum að stefna enn hærra.

Við þurfum að beita skattkerfinu í þágu loftslagsins og hringrásarhagkerfisins og sjá til þess að það verði auðveldara og ódýrara að gera við og nýta það sem til er heldur en að kaupa nýtt.

Við þurfum sérstaka áætlun um vernd víðerna, sem óvíða eru meiri en einmitt hér á Íslandi. Við eigum að vera fremst í því að vernda náttúruna – verða Þjóðgarðalandið Ísland. Og, við þurfum stefnu um verndarsvæði í hafi.

Í rauninni mætti draga þetta saman í þessa setningu: Við þurfum að setja náttúruna og loftslagið í fyrsta sæti. Á því byggir velferð samfélags okkar til framtíðar. Svo einfalt er það.