09 Almanna- og réttaröryggi

Skilgreining málefnasviðs

Starfsemi á þessu málefnasviði er á ábyrgð dómsmálaráðherra. Það skiptist í fimm málaflokka sem sjá má í eftirfarandi töflu. Þar má jafnframt sjá fjárhagslega þróun málefnasviðsins og einstakra málaflokka á tímabilinu 2022–2024. Helstu áherslum, framtíðarsýn og meginmarkmiðum á málefnasviðinu er lýst í fjármálaáætlun.

Útgjaldarammi - heildaryfirlit og breytingar eftir tilefnum

Myndin hér á eftir sýnir sundurliðaðar breytingar á útgjaldaramma málefnasviðsins eftir helstu tilefnum sem nánar er greint frá í inngangskafla málefnasviða.

Heildargjöld málefnasviðs 09 Almanna- og réttaröryggi árið 2024 eru áætluð 41.127,9 m.kr. og lækka um 275,7 m.kr. á föstu verðlagi fjárlaga 2023 eða sem svarar til 0,7%. Þegar tekið er tillit til áhrifa af almennum launa- og verðlagsbreytingum hækka útgjöldin um 2.268,2 m.kr. milli ára eða sem svarar til 5,8 %.

Myndin endurspeglar þá útfærslu og forgangsröðun sem unnin er út frá stefnumótun málefnasviðsins. Sú niðurstaða getur eftir atvikum vikið frá þeim viðmiðum sem sett voru í fjármálaáætlun, t.a.m. þannig að nýju útgjaldasvigrúmi hafi að einhverju leyti verið jafnað á móti aðhaldsmarkmiði. Aðhaldsmarkmiðið felur m.a. í sér sértækar afkomubætandi aðhaldsráðstafanir á málefnasviðum og er nánar fjallað um þær í kafla 5 Gjöld ríkissjóðs.

Útgjaldarammi - hagræn skipting útgjalda

Í eftirfarandi töflu eru útgjöld málefnasviðsins, þróun fjárheimilda og fjármögnun frá árinu 2021 greind í fjóra þætti eftir hagrænni skiptingu, eins og nánar er greint frá í inngangskafla málefnasviða. Hagræn skipting útgjalda niður á málaflokka birtist í fylgiriti með fjárlögum.

09.10 Löggæsla

Starfsemi málaflokksins er í höndum Ríkislögreglustjóra og níu lögregluembætta en undir hann fellur einnig landamæraeftirlit, menntun lögreglumanna, almannavarnir og leit og björgun á landi. Nánar er fjallað um málaflokkinn í fjármálaáætlun, þar á meðal ábyrgðarskiptingu, helstu áskoranir og tækifæri, markmið og mælikvarða um árangur o.fl.

Í eftirfarandi töflu má sjá helstu verkefni málaflokksins árið 2024 og tengingu þeirra við markmið ásamt helstu breytingum sem verða á fjárveitingum á milli ára. Eingöngu eru sýndar breytingar sem verða á fjárveitingum til verkefna frá fjárlögum ársins 2023. Þannig endurspegla fjárhæðir ekki heildarfjárveitingar til verkefna nema í tilvikum þar sem breyting á milli ára felur í sér heildarfjármögnun verkefnisins.

 

Heildarfjárheimild til málaflokksins fyrir árið 2024 er áætluð 25.703,3 m.kr. og hækkar um 70,6 m.kr. frá gildandi fjárlögum að frátöldum almennum launa- og verðlagsbreytingum en þær nema 1.718,6 m.kr.

Ekki er um miklar breytingar á hagrænni skiptingu innan málaflokksins að ræða.

Helstu breytingar á fjárheimildum málaflokksins eru eftirtaldar:

1. Fjárheimild málaflokksins er aukin um 339,6 m.kr. vegna fjögurra verkefna. Í fyrsta lagi 64,1 m.kr. til að tryggja framtíðarrekstur Schengen-upplýsingakerfa. Í öðru lagi 71,5 m.kr. til að mæta áhrifum brottfarar- og komukerfis Schengen-samstarfsins á alþjóðaflugvöllinn. Í þriðja lagi 144 m.kr. vegna kaupa og fjármögnunar björgunarskipa fyrir Slysavarnarfélagið Landsbjörg og að endingu 60 m.kr. sem kemur aftur inn í ramma málaflokksins vegna tímabundinna upplýsingatækniverkefna.
2. Fjárheimild málaflokksins er aukin um 962 m.kr. til að mæta uppbyggingu á húsnæði fyrir höfuðstöðvar viðbragðsaðila á höfuðborgarsvæðinu. Gert hafði verið ráð fyrir 3.962 m.kr. til verkefnisins í samræmi við uppfærða kostnaðaráætlun en vegna 3.000 m.kr. hliðrunar verkefnisins til að mæta afkomubætandi ráðstöfunum fjármálaáætlunar lækkar framlagið í 962 m.kr.
3. Fjárheimild málaflokksins lækkar varanlega um 128,9 m.kr. vegna millifærslu framlaga til Héraðssaksóknara og Ríkissaksóknara vegna fjármögnunar aðgerða gegn skipulagðri brotastarfsemi.
4. Fjárheimild málaflokksins lækkar um 937,5 m.kr. vegna fimm tímabundinna verkefna sem falla niður. Þar er um að ræða 500 m.kr. framlag vegna leiðtogafundar Evrópuráðsins, 200 m.kr. vegna þess að tímabundin lækkun aðhaldskröfu gengur til baka, 150 m.kr. vegna kaupa á þremur björgunarskipum fyrir Landsbjörg, 50 m.kr. styrkur til Grindavíkurbæjar til að koma upp gestastofu og samfélagsmiðstöð þar sem fjallað yrði um eldsumbrot í Fagradalsfjalli og að endingu 37,6 m.kr. vegna öryggisgæslu ríkislögreglustjóra á Alþingi.

Hlutdeild málaflokksins í aðhaldskröfu málefnasviðsins nemur 3.214,4 m.kr. Þar af eru 3.000 m.kr. vegna hliðrunar framkvæmda við Höfuðstöðvar viðbragðsaðila á höfuðborgarsvæðinu. Löggæslan er undanþegin almennri aðhaldskröfu en hlutdeild málaflokksins í sértækum afkomubætandi aðhaldsráðstöfunum á málefnasviðsinu nemur 214,4 m.kr.

09.20 Landhelgi

Starfsemi málaflokksins er í höndum Landhelgisgæslu Íslands (LHG). Nánar er fjallað um málaflokkinn í fjármálaáætlun, þar á meðal ábyrgðarskiptingu, helstu áskoranir og tækifæri, markmið og mælikvarða um árangur o.fl.

Í eftirfarandi töflu má sjá helstu verkefni málaflokksins árið 2024 og tengingu þeirra við markmið ásamt helstu breytingum sem verða á fjárveitingum á milli ára. Eingöngu eru sýndar breytingar sem verða á fjárveitingum til verkefna frá fjárlögum ársins 2023. Þannig endurspegla fjárhæðir ekki heildarfjárveitingar til verkefna nema í tilvikum þar sem breyting á milli ára felur í sér heildarfjármögnun verkefnisins.

 

^{*Verkefnið styður jafnframt við markmið 2.}

Heildarfjárheimild til málaflokksins fyrir árið 2024 er áætluð 6.704,1 m.kr. og hækkar um 7 m.kr. frá gildandi fjárlögum að frátöldum almennum launa- og verðlagsbreytingum en þær nema 400,7 m.kr.

Ekki er um miklar breytingar á hagrænni skiptingu innan málaflokksins að ræða.

Helstu breytingar á fjárheimildum málaflokksins eru eftirtaldar:

1. Fjárheimild málaflokksins er aukin um 350 m.kr. til að styrkja rekstrargrundvöll Landhelgisgæslunnar.
2. Fjárheimild málaflokksins lækkar um 103 m.kr. vegna niðurfellingar á tímabundnu framlagi til endurnýjunar á búnaði.

Hlutdeild málaflokksins í aðhaldskröfu málefnasviðsins nemur 240 m.kr.

09.30 Ákæruvald og réttarvarsla

Starfsemi málaflokksins er í höndum embættis ríkissaksóknara og embættis héraðssaksóknara og lögreglustjóraembættanna hvað varðar meðferð ákæruvalds og eru þau á ábyrgð dómsmálaráðherra. Undir málaflokkinn fellur einnig starfsemi óbyggðanefndar og ríkislögmanns sem eru á ábyrgð forsætisráðherra. Nánar er fjallað um málaflokkinn í fjármálaáætlun, þar á meðal ábyrgðarskiptingu, helstu áskoranir og tækifæri, markmið og mælikvarða um árangur o.fl.

Í eftirfarandi töflu má sjá helstu verkefni málaflokksins árið 2024 og tengingu þeirra við markmið ásamt helstu breytingum sem verða á fjárveitingum á milli ára. Eingöngu eru sýndar breytingar sem verða á fjárveitingum til verkefna frá fjárlögum ársins 2023. Þannig endurspegla fjárhæðir ekki heildarfjárveitingar til verkefna nema í tilvikum þar sem breyting á milli ára felur í sér heildarfjármögnun verkefnisins.

 

^{*Verkefnið styður jafnframt við markmið 2.}

Heildarfjárheimild til málaflokksins fyrir árið 2024 er áætluð 2.272,1 m.kr. og lækkar um 132,4 m.kr. frá gildandi fjárlögum að frátöldum almennum launa- og verðlagsbreytingum en þær nema 133,6 m.kr.

Ekki er um miklar breytingar á hagrænni skiptingu innan málaflokksins að ræða.

Helstu breytingar á fjárheimildum málaflokksins eru eftirtaldar:

1. Fjárheimild málaflokksins er aukin um 128,9 m.kr. til að mæta sértækum aðgerðum gegn skipulagðri brotastarfsemi og skiptist í tvennt. Annars vegar 103,9 m.kr. framlaga til héraðssaksóknara og hins vegar 25 m.kr. framlag til ríkissaksóknara.
2. Fjárheimild málaflokksins lækkar um 160 m.kr. vegna niðurfellingar tímabundinnar fjárveitingar sem veitt var til óbyggðanefndar vegna málskostnaðar landeigenda í þjóðlendumálum.

Hlutdeild málaflokksins í aðhaldskröfu málefnasviðsins nemur 93,3 m.kr.

09.40 Réttaraðstoð og bætur

Til málaflokksins heyrir fjárhagslegur stuðningur ríkisins við þá sem leita þurfa réttar síns fyrir dómstólum en hafa ekki til þess fjárhagslegt bolmagn, greiðslur til brotaþola vegna líkamstjóns og miska sem leiðir af broti á almennum hegningarlögum og greiðsla kostnaðar sem embætti lögreglustjóra, héraðsdómstólar og embætti ríkissaksóknara greiða öðrum en starfsmönnum viðkomandi embættis vegna rannsóknar og reksturs opinberra mála. 

Undir málaflokkinn heyrir jafnframt greiðslur bóta til þeirra sem sætt hafa illri meðferð eða ofbeldi sem börn við vistun á stofnunum eða heimilum á vegum ríkisins. Meðal skilyrða fyrir greiðslu sanngirnisbóta eru að fyrir liggi skýrsla vistheimilanefndar eða önnur sambærileg skýrsla sem ákveðið hefur verið að leggja til grundvallar meðferð krafna um sanngirnisbætur. Forsætisráðuneytið er með til skoðunar að gera breytingar á lögum um sanngirnisbætur með það að markmiði að ljúka uppgjöri sanngirnisbóta vegna sólarhringsvistunar fatlaðra barna á stofnunum á vegum ríkisins. Eðli málaflokksins er með þeim hætti að ekki verður fjallað um helstu verkefni varðandi starfsemi hans.

Heildarfjárheimild til málaflokksins fyrir árið 2024 er áætluð 3.052,2 m.kr. og hækkar um 404,8 m.kr. frá gildandi fjárlögum að frátöldum almennum launa- og verðlagsbreytingum en þær nema 77,6 m.kr.

Breytingar á fjárheimildum málaflokksins felast annars vegar í 410 m.kr. tímabundnu framlagi til uppgjörs á sanngirnisbótum vegna misgjörða á vistheimilinu fyrir börn á Hjalteyri. Hins vegar 5,2 m.kr. hlutdeild í aðhaldskröfu málefnasviðsins.

09.50 Fullnusta

Starfsemi málaflokksins er í höndum Fangelsismálastofnunar, fangelsa ríkisins og innheimtumiðstöðvar sekta og sakarkostnað hjá embætti sýslumannsins á Norðurlandi vestra. Nánar er fjallað um málaflokkinn í fjármálaáætlun, þar á meðal ábyrgðarskiptingu, helstu áskoranir og tækifæri, markmið og mælikvarða um árangur o.fl.

Í eftirfarandi töflu má sjá helstu verkefni málaflokksins árið 2024 og tengingu þeirra við markmið ásamt helstu breytingum sem verða á fjárveitingum á milli ára. Eingöngu eru sýndar breytingar sem verða á fjárveitingum til verkefna frá fjárlögum ársins 2023. Þannig endurspegla fjárhæðir ekki heildarfjárveitingar til verkefna nema í tilvikum þar sem breyting á milli ára felur í sér heildarfjármögnun verkefnisins.

 

^{* Verkefnið styður jafnframt við markmið 2 [í málaflokki 09.50]“.}

Heildarfjárheimild til málaflokksins fyrir árið 2024 er áætluð 3.396,2 m.kr. og lækkar um 625,7 m.kr. frá gildandi fjárlögum að frátöldum almennum launa- og verðlagsbreytingum en þær nema 213,4 m.kr.

Ekki er um miklar breytingar á hagrænni skiptingu innan málaflokksins að ræða ef frá eru talin framlög til aðstöðubreytinga á Litla-Hrauni og á Sogni.

Helstu breytingar á fjárheimildum málaflokksins eru eftirtaldar:

1. Fjárheimild málaflokksins hækkar um 170 m.kr. vegna framkvæmda við aðstöðubreytingar á Sogni. Áætlaður heildarkostnaður verkefnisins er 340 m.kr. og er gert ráð fyrir að það sem upp á vantar falli til árið 2025. Með uppbyggingunni er gert ráð fyrir að hægt verði að fjölga fangarýmum um 14.
2. Fjárheimild málaflokksins lækkar um 786 m.kr. vegna niðurfellingar tímabundins framlags til að mæta aðstöðubreytingum á Litla-Hrauni.
3. Málaflokkurinn er undanskilinn almennri aðhaldskröfu út áætlunartímabil fjármálaáætlunar 2024–2028. Hlutdeild málaflokksins í sértækum afkomubætandi aðhaldsráðstöfunum á málefnasviðinu nemur 9,7 m.kr.