Alþjóðleg þróunarsamvinna

Alþjóðleg þróunarsamvinna Íslands á sér langa sögu og er ein af meginstoðum íslenskrar utanríkisstefnu. Með virkri þátttöku í alþjóðlegri þróunarsamvinnu leitast Ísland við að uppfylla pólitískar, lagalegar og siðferðislegar skyldur sínar sem ábyrg þjóð í samfélagi þjóðanna.

Unnið er eftir stefnu um alþjóðlega þróunarsamvinnu 2024-2028 þar sem lögð er áhersla á skýra forgangsröðun og fagleg vinnubrögð þar sem árangur, skilvirkni og gagnsæi er sett í forgrunn. Stefnan hefur framtíðarsýn til ársins 2030 og byggist á heimsmarkmiðum Sameinuðu þjóðanna um sjálfbæra þróun, Parísarsamkomulaginu um aðgerðir til að takast á við og bregðast við loftslagsbreytingum og öðrum alþjóðlegum sáttmálum sem Ísland hefur gerst aðili að, samþykkt eða fullgilt auk alþjóðlegra skuldbindinga um fjármögnun þróunar.

Einblöðungur um stefnu Íslands um alþjóðlega þróunarsamvinnu 2024-2028 

Áherslur og markmið

Yfirmarkmið: útrýming fátæktar, virðing fyrir mannréttindum og bætt lífsskilyrði. 

Mannréttindi, jafnrétti kynjanna, umhverfis- og loftslagsmál eru bæði sértæk og þverlæg áhersluatriði sem lögð eru til grundvallar í öllu starfi.

Lögð er áhersla á fjögur málefnasvið: 

Mannréttindi og jafnrétti kynjanna (heimsmarkmið 5 og 10) – með áherslu á:

• valdeflingu kvenna og stúlkna, 
• aukin borgaraleg réttindi, 
• bætta lagaleg og félagslega staða hinsegin fólks,
• bætt kyn- og frjósemisheilbrigði og -réttindi.
• upprætingu kynbundins og kynferðislegs ofbeldis,
• aukna þátttöku karla og drengja í baráttunni fyrir jafnrétti kynjanna. 

Mannauð og grunnstoðir samfélaga (heimsmarkmið 3, 4 og 6) – með áherslu á:

• bætta menntun, námsumhverfi og næringu barna og ungmenna,
• aðgang að bættri grunnheilbrigðisþjónustu, með áherslu á mæður og börn,
• aðgang að hreinu vatni og bættri hreinlætisaðstöðu.
  

Loftslagsmál og náttúruauðlindir (heimsmarkmið 7, 13, 14 og 15) – með áherslu á:

• bætta mótvægis- og aðlögunarhæfni samfélaga,
• aukna nýtingu og jafnan aðgang að endurnýjanlegri orku,
• verndun og sjálfbæra nýting hafs og vatna, 
• sjálfbæra landnýtingu og endurheimt vistkerfa.

Mannúðaraðstoð og störf í þágu stöðugleika og friðar (heimsmarkmið 2 og 16) – með áherslu á: 

• að draga úr hungri og stuðla að fæðuöryggi,
• verndun og bætt lífskjör fólks á flótta,
• að framlög Íslands stuðli að bættu mannúðaraðgengi.
• styrkingu félagslegra og borgaralegra innviða,
• virkt lýðræði og bætta stjórnarhætti.
  

Framkvæmd og samstarfsaðilar

Tvíhliða samstarfsríki Íslands eru Malaví, Úganda og Síerra Leóne en þar vinna íslensk stjórnvöld að mestu leyti í samstarfi ýmist við stjórnvöld, héraðsyfirvöld og stofnanir Sameinuðu þjóðanna.

Í samstarfi við fjölþjóðlegar stofnanir er lögð áhersla á störf Alþjóðabankans (World Bank), Barnahjálpar Sameinuðu þjóðanna (UNICEF), Stofnunar Sameinuðu þjóðanna um kynjajafnrétti og valdeflingu kvenna (UN Women) og Mannfjöldasjóðs Sameinuðu þjóðanna (UNFPA).  Á sviði loftslagsmála er lögð áhersla á Græna loftslagssjóðinn (Green Climate Fund), Aðlögunarsjóðinn (Adaptation Fund) og Norræna þróunarsjóðinn (Nordic Development Fund)

Á sviði mannúðaraðstoðar er stutt við stofnanir Sameinuðu þjóðanna sem gegna lykilhlutverki í mannúðaraðstoð, þ.e. Neyðarsjóð Sameinuðu þjóðanna (CERF), samræmingarskrifstofu aðgerða Sameinuðu þjóðanna í mannúðarmálum (OCHA), matvælaáætlun Sameinuðu þjóðanna (WFP) og Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna (UNHCR) auk samstarfs við Palestínuflóttamannaaðstoð Sameinuðu þjóðanna (UNRWA) og alþjóðaráð Rauða krossins (ICRC). 

Þá er lögð áhersla á samstarf og stuðning við þátttöku atvinnulífsins og ýmissa félagasamtaka bæði á sviði þróunarsamvinnu og mannúðaraðstoðar. Einnig er sérþekking Íslands t.d. á sviði landgræðslu, sjávarútvegs, jarðhita og jafnréttismála reglulega nýtt og er sérstök áhersla lögð á starfsemi GRÓ – Þekkingarmiðstöðvar þróunarsamvinnu í þessu samhengi. Á gildistíma stefnunnar verður jafnframt unnið að því að efla samstarf við fræðasamfélagið.

Framlög til alþjóðlegrar þróunarsamvinnu

Árið 2022 námu framlög Íslands til alþjóðlegrar þróunarsamvinnu 12,7 milljörðum kr. sem samsvarar 0,34% af vergum þjóðartekjum (VÞT) og hækkuðu um rúmlega 3,7 milljarða kr. frá 2021, en þá mældust framlög Íslands til alþjóðlegrar þróunarsamvinnu rúmlega 9 milljarðar kr. eða 0,28% af VÞT. Bráðabirgðatölur fyrir framlög Íslands árið 2023 munu liggja fyrir í lok fyrsta ársfjórðungs 2024. Þróunarsamvinnunefnd OEDC (DAC) gefur út yfirlit yfir þróunarsamvinnuframlög Íslands.

Í eftirfarandi skífuriti má sjá hvernig framlög Íslands til þróunarsamvinnu á árinu 2019 skiptast.