Staðfesting á hinsegin veruleika

Hinsegin veruleiki, ný yfirlitsskýrsla um réttindi, líðan og stöðu hinsegin fólks var kynnt 20. mars sl. á málþingi í Hannesarholti. Skýrslan er liður í aðgerðaáætlun stjórnvalda í málefnum hinsegin fólks fyrir árin 2022 til 2025. Rannsóknastofnun í jafnréttisfræðum við Háskóla Íslands (RIKK), bar ábyrgð á vinnslu skýrslunnar og efndi til málþingsins.

Í ávarpi Þorbjargar Sigríðar Gunnlaugsdóttur, dómsmálaráðherra og ráðherra jafnréttis- og mannréttinda, kom fram að Íslendingar stæðu framarlega á heimsvísu hvað varðaði lagaleg réttindi hinsegin fólks þó vissulega mætti gera betur bæði í lagalegu tilliti og í aðgerðum til að bæta aðstæður og líðan hinsegin fólks.

Þorbjörg Sigríður sagði að stigið hefði verið stórt framfaraskref með fyrstu þingsályktuninni um aðgerðaáætlun í málefnum hinsegin fólks árið 2022. Aðgerðaáætlunin hefði að geyma fjölmargar aðgerðir um rannsóknir og upplýsingaöflun um hinsegin veruleika.

„Gögn af þessu tagi eru þýðingarmikill grunnur að þróun frekari aðgerða inn í nýja aðgerðaáætlun um bættar aðstæður hinsegin fólks,“ sagði hún og greindi frá því að fljótlega yrði hafist handa við mótun nýrrar aðgerðaáætlunar í málefnum hinseginfólks í ráðuneytinu. „Við þróun þeirrar áætlunar verður áhersla lögð á vítt samráð,“ bætti hún við og hvatti til þess að sem flestir tækju virkan þátt í stefnumótuninni.

Þorbjörg Sigríður sagði að íslensk stjórnvöld myndu sækja fram á sviði hinsegin réttinda bæði á Íslandi og alþjóðavísu. Íslendingar gætu sagt ýmislegt sem ýmsar aðrar þjóðir ættu erfiðara með að segja, rödd Íslendinga talaði skýrt í þágu mannréttinda.

Brýnt að leita leiða til að draga úr fordómum

Á málþinginu greindi höfundur skýrslunnar, Þorsteinn Vilhjálmsson, doktor í gagnrýnum fræðum, frá helstu niðurstöðum hennar og tillögum til úrbóta. Þar kom fram að auka þyrfti fræðslu um hinseginleika til að draga úr fordómum, efla félagsstarf til að bæta andlega líðan hinsegin fólks, vinna gegn hatursglæpum og -orðræðu, stuðla að aukinni meðvitund um samtvinnun í stað aðgreiningar, gera upp tíma alnæmisfaraldursins og auka rannsóknir.

Eftir kynninguna stýrði Arna Magnea Danks, leikkona, pallborðsumræðum. Þátttakendur ásamt henni voru Bjarndís Helga Tómasdóttir, formaður Samtakanna 78, Bjarni Snæbjörnsson, leikari, Ragnhildur Sverrisdóttir, upplýsingafulltrúi Landsvirkjunar og Reyn Alpha Magnúsdóttir, forseti Trans Íslands.

Dómsmálaráðherra ávarpar málþingið.

Þátttakendur í pallborðinu voru sammála um að innihald skýrslunnar kæmi ekki á óvart. Niðurstöður hennar væru staðfesting á upplifun hinsegin fólks af hinsegin veruleika á Íslandi. Þó Íslendingar stæðu framarlega hvað réttindi varðaði væri víða pottur brotinn. Þar kom m.a. fram að bæta þyrfti þjónustu- og aðbúnað við eldra hinsegin fólk, tryggja betur réttindi hælisleitanda, þróa námsefni með hliðsjón af fjölbreytileika fólks, fræða og segja sögur hinseginfólks til þess að draga úr fordómum. Þeirri hugmynd var varpað fram að gert yrði að skilyrði fyrir opinberum styrkjum til menningarstofnana á borð við leikhúsa að ákveðið hlutfall styrkupphæðar hverju sinni rynni til listsköpunar með tilvísun til jaðarhópa. Verkefni af því tagi stuðluðu að „manneskjuvæðingu“ og drægju þar með úr fordómum í samfélaginu.
Fram kom að algengt væri að hinsegin fólk tæki ákvarðanir í lífi sínu með hliðsjón af því að verða ekki fyrir fordómum. Jafnframt kom fram að algengt væri að hinsegin fólk upplifði þrýsting frá samfélaginu um að vera glatt og kvarta ekki yfir aðstæðum sínum. Þá kom fram að brýnt væri að grípa til aðgerða til að bæta andlega líðan hinsegin fólks á Íslandi.

Skýrsluna má nálgast hér.